Metody pozyskiwania olejków eterycznych

Destylacja prosta i z parą wodną

Jest to obecnie najczęściej stosowana metoda pozyskiwania olejków eterycznych na skalę przemysłową. Znana już w starożytności i stosowany do pozyskiwania składników perfum, leczniczo i do balsamowania zwłok. Prototyp alembika – urządzenia do destylacji olejków eterycznych znaleziono w 3 500 r.p.n.e. W późniejszym czasie metodę udoskonalili Arabowie. Do europy nowoczesną formę destylacji wprowadził słynny arabski medyk Ibn Saud Avicenna (980-1037), któremu przypisuje się pierwszą destylację olejku różanego. Metoda polega na przepuszczaniu pary wodnej przez materiał roślinny. Para wodna porywa i unosi cząstki lotne występujące w roślinie. W zależności od rodzaju materiału roślinnego i różnicy w lotności związków wchodzących w skład olejku proces destylacji może trwać nawet kilka godzin. Olejek Ylang-ylang pozyskiwany z kwiatów jagodlinu wonnego destylowany jest do 6h.  Następnie para wodna zawierająca olejki eteryczne zostaje skroplona w chłodnicy i wypływa jako ciecz do odbieralnika. Powstaje destylat czyli mieszanina hydrolatu (substancje rozpuszczające się w wodzie) i olejku eterycznego (substancje o charakterze lipofilnym).  Destylat należy poddać rozdziałowi faz wodnej od olejowej za pomocą rozdzielacza.

Destylacja prosta polega na podgrzewaniu materiału roślinnego razem z wodą.

Metoda absorpcji

Jedna z najstarszych metod pozyskiwania olejków eterycznych. Stosowano ją już w starożytnym Egipcie. W średniowieczu została udoskonalona i rozpowszechniona przez francuskich perfumiarzy z Grasse. Kto oglądał film lub czytał książkę Patrick Suskind pt. „Pachnidło” to wie;)

Metoda polega na absorpcji (pochłanianiu) zapachu przez tłuszcze. Ważne by były one bezwonne np. olej palmowy, łój wołowy, olej kokosowy, oliwa z oliwek, parafina. Taki tłuszcz rozprowadza się cienką warstwą na niedużej szybce umieszczonej w drewnianej ramce nazywanej z francuskiego chassis. Ramka ma formę kwadratu o boku długości 50-80 cm. Po bokach, z każdej strony zachowuje się margines o szerokości 4 cm, którego nie pokrywa się tłuszczem. Chassis z kwiatami zatopionymi w tłuszczu układa się następnie w stosach i zostawia na 24-72 godziny aż kwiaty oddadzą większość swojego zapachu. Następnie kilkukrotnie – nawet do 30 razy stare kwiaty zastępuje się nowymi.

Enfleurage dotyczy takich kwiatów i części roślin, które po zerwaniu jeszcze długo wydzielają swój zapach np. jaśmin, tuberoza, fiołek, hiacynt,żonkil, lilia i szkoda byłoby poddawać je procesowi destylacji, który znacznie zmieniłby zapach olejku eterycznego i byłby stosunkowo mało wydajny w tym przypadku.

Kiedy tłuszcz wysyci się olejkiem eterycznym ściąga się go z chassis za pomocą szpatułki. Powstały produkt nazywany jest pomadą. Cena pomady zależy od ilości powtórzeń procesu enfleurage, a więc od intensywności uzyskanej woni. Biorąc pod uwagę pracochłonność procesu w dzisiejszych czasach metoda jest rzadko stosowana i bardzo droga. Szacuje się, ze na 1kg wyprodukowanej pomady potrzeba 1000kg kwiatów! Po zebraniu pomady należy ją zalać alkoholem by rozpuścić w nim olejki eteryczne. Mieszaninę wielokrotnie się zamraża w niskiej temperaturze ok -55 stopni Celcjusza. Po odparowaniu alkoholu powstaje esencja zapachowa zawierająca w większości olejki eteryczne. Nazywamy ją absolutem np. absolut jaśminowy.

*Absolut: otrzymywane jej poprzez ekstrakcję konkretów i pomad alkoholem etylowym i oddestylowanie rozpuszczalnika. Absolut produkowany jest z roślin, których ze względów technicznych lub ekonomicznych nie daje się destylować z parą wodną. Zazwyczaj są to gęste ciecze, do których w celu poprawienia konsystencji dodaje się rozpuszczalników kosmetycznych (np. glikol dwupropylenowy). Absoluty błędnie nazywane są „olejkami”, ponadto nie mogą być stosowane w aromaterapii. Wyłącznie w formie absolutów występują m.in. jaśmin, tuberoza, fiołek, mech dębowy i drzewny. W niektórych przypadkach w perfumerii stosuje się równocześnie olejki i absoluty (np. róży, lawendy). Obydwa składniki różnią się znacząco zarówno składem, jak i zapachem. Co więcej, bardzo często absolut daje lepsze efekty zapachowe niż olejek [7].

**Konkret: otrzymywany jest z materiału roślinneg0o poprzez ekstrakcję rozpuszczalnikiem niepolarnym (np. eterem naftowym) i oddestylowanie rozpuszczalnika. Proces ten często zachodzi pod zmniejszonym ciśnieniem. Konkret stanowi mieszaninę zapachowych składników lotnych oraz wosków. Są to związki stałe lub półpłynne, woskowate (np. konkret jaśminu, konkret fiołka, konkret róży czy konkret lawendy)