Aromaterapia
Prehistoryczni ludzie wykorzystywali rośliny do leczenia różnego rodzaju dolegliwości oraz do obrzędów religijnych. Odkrywali oni przypadkowo, że dym pochodzący ze spalania różnego rodzaju roślin, drzewa ma wpływ na zdrowie i samopoczucie, działa antyseptycznie i bakteriobójczo.
Starożytni Egipcjanie posiadali ogromną wiedzę medyczną i korzystali z zasobów królestwa roślin sporządzając leki i perfumy, które miały pierwotne znaczenie w oddawaniu czci bóstwom, pielęgnacji ciała i balsamowania zwłok. Co ciekawe w 1922 roku po otwarciu grobu Tutanchamona odkryto 35 alabastrowych flakoników z olejkami eterycznymi, których zapach wciąż był wyczuwalny!
Także w królestwie Babilonii, podobnie jak w Indiach czy w Egipcie interesowano się olejkami i ich wykorzystaniem. Władca babiloński Marduk-apal-iddin II (772-710 r.p.n.e.) posiadał ogród, w którym uprawiał ponad 60 gatunków roślin leczniczych m.in. tymianek, szafran, gorczycę, koper, mirrę, różę, mandragorę, mak, lulek czarny, bukszpan, tatarak, kminek, kolendrę, fenkuł, oleander i lukrecję.
Również Chińczycy, starożytni Grecy, Rzymianie posiadali szeroką wiedzę na temat różnych gatunków roślin, z których przygotowywano środki lecznicze. Hipokrates, Galen – osobisty lekarz Aureliusza, Dioskurydes – lekarz Klaudiusza i Nerona a także arabski lekarz Avicenna zasłynęli jako ich główni propagatorzy i odkrywcy.
W XII wieku pojawia się w użyciu pojęcie aromaterapia, która jest przeniesiona na grunt europejski przez lekarzy uczestniczących w wyprawach krzyżowych na Wschodzie i pracujących tam razem z lekarzami arabskimi. Po powrocie z wypraw przywożono olejki eteryczne, wiedzę na temat ich destylacji i wykorzystania. W następnych stuleciach poszerzaniem wiedzy na temat wykorzystania ziół i roślin aromatycznych zajęli się zakonnicy w klasztorach.
Jednak dopiero w XX wieku ojcem aromaterapii okrzyknięty został francuski chemik. Uległ on podczas prac w swoim laboratorium wypadkowi. Ta historia, całkiem przypadkowa, nadała bieg odkryciom w dziedzinie aromaterapii. Zdarzenie miało miejsce w 1928 roku. René-Maurice Gattefossé w swoim laboratorium, podczas prowadzonych doświadczeń silnie poparzył swą rękę. Aby ulżyć cierpieniu włożył ją do pojemnika stojącego nieopodal sądząc, że wypełniona jest wodą. W rzeczywistości w pojemniku znajdował się czysty olejek lawendowy. Po niedługim czasie i swemu wielkiemu zdziwieniu Gattefossé zauważył, że jego rana niezwykle szybko zagoiła się nie pozostawiając żadnych blizn. Wykorzystując swoje chemiczne wykształcenie poddał on analizie olejek lawendowy identyfikując wiele jego składników i badając ich wpływ na organizm. Zafascynowany odkryciami podzielił się nimi z Jeanem Valnetem, paryskim lekarzem, który podczas II wojny światowej służąc jako chirurg w oddziałach francuskich aż pod chińskim murem leczył żołnierzy z bitewnych ran. W tych czasach nie było możliwości korzystania z antybiotyków (drogich i mało rozpowszechnionych) dlatego próbował zastąpić je w terapii ran i oparzeń naturalnymi olejkami eterycznymi. Wypróbował m.in. esencję tymiankową, goździkową, cytrynową i lawendową. Korzystał też z odkryć Gattefossé. Zaobserwował, że wywierały one silny efekt bakteriostatyczny zmniejszając, a nawet całkiem likwidując infekcje towarzyszące zranieniom. Tym sposobem udało mu się uratować życie i uchronić od kalectwa wielu swych pacjentów. Później odkrył także, że niektóre olejki są niezwykle skuteczne w łagodzeniu zaburzeń psychicznych będących skutkami wojennej traumy.
Robert Tisserand był istotną postacią w latach 60 XX wieku w wielkiej Brytanii. Znacznie rozszerzył zakres badań nad olejkami i stworzył jedno z najbardziej prestiżowych centrów aromaterapii – Tisserand Institute.
W latach 90 Pierre Franchomme i Daniel Penoel poinformowali o swoich dokonaniach w dziedzinie chemii oraz zastosowaniu terapeutycznym olejków eterycznych, co pomogło poznać ich nowe możliwości lecznicze.
Zestaw dziesięciu podstawowych olejków polecanych przez aromaterapeutów
(wg Walerie Ann Worwood)
- Lawenda
- Geranium
- Drzewo herbaciane
- Mięta pieprzowa
- Rumianek rzymski
- Tymianek
- Rozmaryn
- Goździk
- Cytryna
- Eukaliptus
Formy aromaterapii:
- masaż
- okłady i kompresy zimne i ciepłe
- inhalacje – dyfuzja w kominkach zapachowych lub nebulizatorach
- kąpiele
Dekalog aromaterapii wg W.A. Worwood:
- Używaj tylko tych olejków, których zapach najbardziej Ci odpowiada.
- Przygotowując mieszankę nie mieszaj ze sobą więcej niż 5 olejków eterycznych. I tak każdy z nich zawiera bogactwo cennych składników.
- Nie stosuj większych dawek olejków niż jest to wskazane: 5-10 kropli w kominku aromaterapeutycznym,10-15 kropli w wannie,15-30 kropli w 50ml oleju roślinnego do masażu.
- Nie stosuj nie rozcieńczonych olejków bezpośrednio na skórę.
- Nie stosuj olejków eterycznych doustnie.
- Przed pierwszym zabiegiem wykonaj test uczuleniowy.
- Nie łącz kąpieli aromaterapeutycznej z myciem ciała w płynach pianotwórczych. Zanurz się w kąpieli na 15 minut i się zrelaksuj.
- Pamiętaj o ogólnych przeciwwskazaniach. W przypadku ciąży,uczulenia, wieku dziecięcego, wystawienia skóry na promieniowanie UV stosuj się do poleceń aromaterapeuty.
- Stosuj tylko olejki eteryczne wysokiej jakości.
- Stosuj olejki eteryczne z przekonaniem o ich leczniczych właściwościach czerpiąc przyjemność z piękna ich zapachów.
Lawenda i jej zastosowanie w aromaterapii:
OBSZAR DZIAŁANIA | DZIAŁANIE | ZASTOSOWANIE |
Schorzenia skóry i błony śluzowej |
antyseptyczne, zmniejszające obrzęki, przeciwzapalne, kojące, regenerujące |
trądzik, schorzenia skóry o podłożu alergicznym, łysienie plackowate, zapalenie skory, zranienia, blizny, infekcje, poparzenia słoneczne, czyraki, swędzenie skóry, egzema, ugryzienia owadów, wszy |
Schorzenia dróg oddechowych |
przeciwzapalne, wykrztuśne |
krztusiec, kaszel, astma, zapalenie oskrzeli, katar, zapalenie zatok przynosowych, bóle uszu, stany zapalne gardła |
Schorzenia narządów wewnętrznych | Rozkurczowe, przeciwzapalne, przeciwbólowe | Wzdęcia, kolki, mdłości, wymioty, biegunka, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, dolegliwości menstruacyjne |
Schorzenia układu mięśniowego i ruchowego | Rozkurczowe, przeciwbólowe | Schorzenia mięśni i stawów, reumatyzm, krwiaki |
Emocje i samopoczucie | Uspokajające, rozluźniające, nasenne, antydepresyjne | Strach, napięcie, depresje, problemy z zasypianiem, histeria, nerwowość, zaburzenia snu, niepokój |
Inne | Przeciwbólowe, dezynfekujące, wzmacniające mięśnie i układ odpornościowy | Migreny, bóle głowy, odkażanie powietrza w pomieszczeniach, obniżona odporność organizmu |
Wybrane mieszanki wg V.A. Worwood
Ból brzucha – imbir, lawenda, rumianek rzymski, mięta pieprzowa
Ból głowy – mięta, lawenda
Ból zęba – mięta pieprzowa, rumianek rzymski, goździk
Choroba lokomocyjna – imbir, mięta pieprzowa
Gorączka – eukaliptus gałkowy, mięta pieprzowa, lawenda
Infekcje – tymianek z z linalolem, lawenda, rumianek rzymski, eukaliptus promienisty
Oparzenia – lawenda
Rany – lawenda, rumianek rzymski, manuka, drzewo herbaciane
Ukąszenia owadów – lawenda, rumianek rzymski, eukaliptus promienisty, tymianek z linalolem
Wymioty – mięta pieprzowa, lawenda, imbir
Środek odstraszający owady – lemongras, tymianek z linalolem, lawenda, mięta pieprzowa
Wybrane receptury
Mieszanka synergiczna "Słodkich snów"
Rumianek rzymski: 2 krople
Geranium: 6 kropli
Drzewo sandałowe: 4 krople
Cytryna: 3 krople
Kąpiel: mieszankę rozcieńczyć w 5 ml oleju bazowego. Dodać 6 kropli do wanny.
Masaż: 3-5 kropli mieszanki rozcieńczyć w 5 ml oleju.
Biegunka pokarmowa
Rumianek rzymski 2 krople
Mięta pieprzowa 3 krople
Eukaliptus promienisty 1 kropla
Biegunka nerwowa
Rumianek rzymski: 1 kropla
Eukaliptus promienisty: 2 krople
Lawenda wąskolistna: 3 krople
Biegunka wirusowa
Tymianek z linalolem: 3 krople
Lawenda wąskolista: 2 krople
Drzewo herbaciane: 1 kropla
Grypa, przeziębienie, katar (Dr Beta1)
eukaliptus: 4 krople
lawenda: 3 krople
mięta pieprzowa: 1 kropla
rozmaryn: 1 kropla
goździkowy z pąków: 1 kropla
ból zęba
Olejek goździkowy 1 kropla rozcieńczona w 2 kroplach oleju roślinnego – na wacik i do zęba
Masaż żuchwy i policzka:
Goździkowiec korzenny: 1 kropla
Rumianek rzymski: 3 krople
Cytryna zwyczajna: 1 kropla
Ból głowy różnego pochodzenia (Dr Beta5)
Lawendowy: 3 krople
Geranium: 2 krople
Mięta pieprzowa: 2 krople
Goździkowy z pąków: 2 krople
Eukaliptusowy: 1 kropla
Masaż skroni,karku, ramion,wąchanie.
ZASADY BEZPIECZNEGO STOSOWANIA OLEJKÓW ETERYCZNYCH
Kto zawsze powinien uważać?
- osoby z nadwrażliwością na zapachy
- dzieci do 5 r.ż.
- kobiety w ciąży
- astmatycy
- osoby z chorobami płuc
W przypadku potrzeby dezynfekcji powietrza w pomieszczeniach należy pamiętać by podczas rozpylania olejków drażniących błony śluzowe oczu i dróg oddechowych nie przebywać w tym samym pomieszczeniu. Pomieszczenie należy później wywietrzyć.
Takimi silnie dezynfekującymi i zarazem podrażniającymi olejkami są olejki bogate w fenole np. olejek oregano – karwakol, olejek tymiankowy – tymol, goździkowy – eugenol. Mogą one działać drażniąco również na skórę i zawsze trzeba stosować je w odpowiednich rozcieńczeniach.
Czas ekspozycji na olejki:
- inhalacja parowa 15 min
- dyfuzja w pomieszczeniach max.45 min
Niektóre olejki cytrusowe np. bergamotka, olejek z gorzkiej i słodkiej pomarańczy, cytryny, mają działanie fototoksyczne. Oznacza to, że nie należy stosować ich przed wyjściem na słońce ponieważ na skórze mogą pojawić się plamy.
Każda skóra jest inna, dlatego zanim użyjesz olejku powinieneś wykonać test na niewilkiej powierzchni skóry np. na nadgarstku. Nie można też aplikować olejków eterycznych bezpośrednio na skórę (z wyjątkiem olejków delikatnie działających). Większość z nich należy rozcieńczać w oleju bazowym np. oleju słonecznikowym nierafinowanym.
Olejków nie należy spożywać!
Kamfora w maściach dla dzieci– czy jest bezpieczna?
Kamfora obecna jest w składzie maści Vicks VapoRub. Jest to znana przez wszystkie mamy maść stosowana u dzieci przy przeziębieniu. Smaruje się nią plecki i klatkę piersiową. Jest stosowana jako pomoc na przeziębienie, stany zapalne, skaleczenia, ból i wiele innych dolegliwości dziecięcych. Jej skład to: mentol, kamfora, eukaliptus, tymianek, jałowiec, gałka muszkatołowa i olejek terpentynowy. Kamfora wykazuje działanie neurotoksyczne po przekroczeniu dopuszczalnej dawki wewnętrznej – dawka śmiertelna kamfory dla dziecka to 700-1000 mg (Tisserand / Young 2014). Podczas stosowania produktów leczniczych zawierających kamforę, a także olejek eukaliptusowy i inne olejki bogate w 1,8-cyneol (maści, żele itp.) należy zachować ostrożność i chronić przed spożyciem preparatu. Spożycie może spowodować wymioty, drgawki, senność. (HERBINESS – zapach rośliny)